اهمیت علم نجوم در کاشت و برداشت محصول

در کشاورزی بیودینامیک به هماهنگی نیروهای زندگی‌بخش اهمیت خاصی داده می‌شود. در این نوع کشاوزری به عنوان مثال به جای کود شیمیایی از معجون‌های دست‌سازی مانند ترکیب گیاه بومادران، گل بابونه، کود طویله استفاده می‌شود.

علاوه بر آن، به علم نجوم، تأثیرات ماه و سیارات و صور فلکی بر رشد و نمو گیاهان اهمیت خاصی داده می‌شود و کاشت و برداشت هم بر اساس تقویم بیودینامیک که مشابه تقویم قمری است انجام می‌شود.

پنج هزار مزرعه در سراسر دنیا گواهی دیمیتر را دریافت کرده‌اند که ۱۵۰۰ مزرعه از آنها در آلمان است. فروش محصولات این مزارع در آلمان رو به افزایش است.

هرن‌کیند معتقد است که این روند نشان‌دهنده اهمیت رو به رشد محصولات بیودینامیک برای مردم است.

یوهانس رودویک اما به دویچه‌‌وله می‌گوید که او از پیروان فیلسوف اتریشی، رودولف اشتاینر، نیست اما روش‌هایی که او توصیه کرده را امتحان کرده است.

او توضیح می‌دهد :«من و همسرم پس از سال اول از رشد چمن‌های مزرعه‌مان واقعأ شگفت‌زده شدیم. از سال دوم علوفه خیلی بهتری داشتیم که سبزتر بود.»

مقایسه حاصل‌خیزی مزارع در یک تحقیق بلندمدت

با این حال هنوز یک پاسخ دقیق عملی برای چگونگی تأثیر توصیه‌های اشتاینر بر حاصل‌خیزی محصولات کشاورزی وجود ندارد.

انستیتوی تحقیقات کشاورزی ارگانیک در سوئیس از سال ۱۹۷۸ تا کنون یک تحقیق بلندمدت بر روی سه زمین ‌کشاورزی را‌ آغاز کرده که کنار یکدیگر واقع شده‌اند اما محصولات آنها با سه روش ارگانیک، بیودینامیک و کشاورزی رایج مدرن کشت داده می‌شوند.

پرفسور اورس نیگلی، مدیر این انستیتو به دویچه‌وله می‌گوید: «در ۱۵ سال نخست هیچ تفاوتی مشاهد نشده اما از سال پانزدهم به بعد تفاوت‌ها کم‌کم آشکار شدند.»

او توضیح می‌دهد که حاصل‌خیزی مزراع بیودینامیک بهتر از مزارع ارگانیک و خیلی بهتر از مزارع مدرن است.

پروفسور نیگلی معتقد است که دلیل این حاصل‌خیزی نمی‌تواند به تنهایی کودهای دست‌ساز باشد.

او در عین حال توضیح می‌د‌هد که استفاده از کود دست‌‌ساز، کودی که از سرگین گاو درون شاخ گاو تهیه می‌شود و همین‌طور روش شخم زدن زمین برای کشت، همه در حاصل‌خیزی محصولات مزراع بیودینامیک موثر هستند.

این شیوه کشاورزی هرچند که سود بیشتری برای کشاورز و محیط‌ زیست دارد اما همان‌طور که هرن‌کیند از بنیاد دیمیتر توضیح می‌دهد "توانایی تولید انبوه محصولات کشاورزی را ندارد".

نیگلی، مدیر انستیتوی تحقیقات کشاورزی ارگانیک در سوئیس هم معتقد است که مزارع بیودینامیک برای حل کردن مشکلات جهانی مانند مقابله با تغییرات آب‌هوایی یا تأمین تغذیه جهانی، زمین‌های بسیار اندکی زیر کشت دارد.

فروش محصولات کشاورزی "بیودینامیک" در آلمان رو به افزایش است. روش کشاورزی در مزارع "بیودینامیک" ریشه در "حکمت معنوی" دارد و در روند آن اهمیت خاصی به هماهنگی نیروهای کیهانی برای افزایش کیفیت محصول داده می‌شود.

یوهانس رودویک در مزرعه‌اش از کود شیمیایی و ماشین‌های کشاورزی استفاده نمی‌کند. او هر سال پائیز مقداری سرگین گاو را درون یک شاخ گاو می‌گذارد و آن را تا عید پاک جایی در مزرعه‌اش دفن می‌کند.

رودویک پس از عید پاک (اوایل بهار) این شاخ گاو را بیرون می‌آورد و سرگین‌ تجزیه شده دورن آن را با آب مخلوط می‌کند. او سپس این کود طبیعی را به مقدار کم، یعنی پنجاه گرم در هر هکتار روی زمین‌های کشت مزرعه‌اش می‌پاشد.

دارایی مزرعه او دو اسب، یک خر، پنج خوک، یک برکه کوچک و چند گاو و مرغ‌ است. رودویک نه به دنبال تولید انبوه محصولات کشاورزی است و نه محصول خاصی را پرورش می‌دهد.

مزرعه او آغاز سال جاری میلادی گواهی "بیودینامیک" دریافت کرد. این گواهی توسط بنیاد دیمیتر، یک بنیاد کشاوزی که نام خود را از الهه طبیعت، زمین و کشاروزی در یونان باستان گرفته و از سخت‌گیرترین بنیادهای کشاوزری ثبت شده در جهان به شمار می‌رود، صادر می‌شود.

کشاورزی بیودینامیک کمی فراتر از کشاورزی ارگانیک است. در کشاورزی ارگانیک از مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود. رنه هرن‌کیند، از بنیاد دیمیتر به دویچه‌وله می‌گوید: «تفاوت دیمیتر با کشاورزی معمولی ارگانیک در جنبه پویایی آن است. ما نه تنها از برخی چیزها چشم‌پوشی می‌کنیم بلکه چیزهایی هم به شیوه کشاورزی‌مان اضافه می‌کنیم.»

یکی از ۱۵۰۰ مرزعه بیودینامیک آلمان

در کشاورزی بیودینامیک سود تنها هدف نیست. در این نوع کشاورزی بهره‌مندی انسان ‌و محیط ‌زیست در نظر گرفته می‌شود.

مزارع دیمیتر با مزارع ارگانیک تفاوت می‌کنند. در مزارع ارگانیک اغلب محصول اندکی تولید می‌شود که مزرعه در آن تخصص پیدا کرده است.

در مزارع بیودینامیک اما به تنوع اهمیت زیادی داده می‌شود. هرن‌کیند می‌گوید: «مهم اینجاست که مزرعه را مانند ارگانیسم در نظر بگیریم که در آن، هر عضو عضو دیگری را تغذیه می‌کند.» به عنوان مثال در این نوع مزارع حیواناتی نگهداری می‌شوند که کود زمین‌های کشت را تأمین می‌کنند.

ایده اولیه کشاورزی بیودینامیک ۹۰ سال پیش و با فلسفه رودولف اشتاینر، فیلسوف اتریشی زیر عنوان "آنتروپوسوفی" (حکمت انسانی) شکل گرفت.

اشتاینر نگاهی معنوی به دنیای انسان داشت و معتقد بود که انسان با دنیای پیرامون خود یکی است و ارتباطی عرفانی با آن دارد. پیروان او بر این باورند که با حذف کودها و آفت‌کش‌ها و سموم شیمیایی، نیروهای کیهانی آزاد می‌‌‌شوند.

dw

کشاورزی پایدار به عنوان بینشی است که بر اهداف انسان و شناخت وی از آثار فعالیت های کشاورزی بر محیط زیست متکی است. جهت دستیابی به چنین نظامی می بایست تجربیات و دانش گذشتگان را در نظر گرفت و در کنار پیشرفت های جدید و علمی، روش هایی را در فعالیت های کشاورزی به کاربرد که تاثیر کمتری را بر محیط زیست دارد و سلامتی انسان را به مخاطره نمی اندازد. به منظور دستیابی به کشاورزی پایدار در نظر گرفتن اقدامات زیر ضروری می باشد.ثبات محیطی: به منظور پایداری در فعالیت های کشاورزی یکی از جنبه هایی که می بایست مدنظر قرار گیرد ایجاد تعادل در فعالیت های زیست محیطی می باشد. عمده ترین روش هایی که به این امر کمک می کند عبارتند از: حفاظت از منابع آب و خاک، جلوگیری از فرسایش، آگاهی از روابط همزیستی بین موجودات، استفاده از واریته های محلی و بومی، کاهش ورود نهاده های شیمیایی به محیط، کاربرد دشمنان طبیعی در دفع آفات و کاربرد تلفیقی بخش های مختلف کشاورزی (دامپروری، زراعت و باغبانی) در کنار همدیگر.ثبات اجتماعی: یکی از ابعادی که در دستیابی به پایداری در فعالیت های زراعی می باید مدنظر قرار گیرد، بعد اجتماعی است. عمده مسایلی که منجر به ثبات اجتماعی می شود شامل: جلوگیری از مهاجرت روستاییان با استفاده از مشوق های مناسب، بهبود کیفیت زندگی در مناطق روستایی، بهبود سطح دانش فنی کشاورزان در زمینه کشاورزی پایدار و گسترش فعالیت های تعاونی و مشارکتی در بین کشاورزان می باشد.

ثبات اقتصادی: یکی دیگر از ابعادی که نقش موثری در دستیابی به کشاورزی پایدار ایفا می نماید، ثبات اقتصادی است. جهت دستیابی به ثبات اقتصادی موارد زیر را می بایست مدنظر قرار داد: ثبات قیمت محصولات کشاورزی در سالهای مختلف، کاهش میزان واسطه ها در انتقال محصولات به بازار، در نظر گرفتن میزان عرضه و تقاضا در زمینه محصولات کشاورزی و ایجاد تعادل بین آنها، در نظر گرفتن در آمد حاصل از محصول در کوتاه مدت و دراز مدت، گسترش رقابت کشاورزان در زمینه محصولات تولیدی و گسترش راه های مناسب سرمایه گذاری و قابلیت سودآوری.سیاستگذاری ها و شیوه های نیل به پایداری سیاست هایی که مانع پایداری می شوند تحت فشار قرار دادن منابع طبیعی موجود و محیط زیست در کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه از مشکلات متفاوتی ناشی می شود. در کشورهای توسعه یافته، کشاورزی در اقتصادی که اشتغال در آن سیر نزولی دارد، سهمی کوچک و رو به کاهش دارد.در این کشورها، سیاست ها برای دستیابی به اهدافی نظیر تثبیت قیمت ها برای مصرف کنندگان، حمایت از درآمد تولید کنندگان، کاهش نرخ مهاجرت از مناطق روستایی به نواحی شهری، طراحی شده اند. این کشورها برای رسیدن به این اهداف به استفاده از ابزارهایی تمایل دارند که موجب حفظ قیمت های بالا برای کالاهای کشاورزی شوند. این امر موجب افزایش سطح تولید و بکارگیری تکنولوژی هایی گردیده که زیانبار بودن آنها برای محیط زیست و کشاورزی پایدار در تمامی جهان به اثبات رسیده است.

از سوی دیگر در کشورهای در حال توسعه کشاورزی اغلب براقتصاد، به خصوص از لحاظ اشتغال تسلط دارد و افزایش سریع جمعیت بیشتر به نواحی روستایی مربوط می شود. در این کشورها کشاورزی اغلب تحت تأثیر اثرات منفی برخی سیاست ها قرار می گیرند که عبارتند از : مالیات بندی (مستقیم یا غیر مستقیم) به منظور تهیه مواد غذایی ارزان (برای جمعیت شهری که از لحاظ سیاسی دارای اهمیت هستند)، افزایش عایدات ارزی از طریق حمایت از بکارگیری زیاد نهاده های بیرونی برای محصولات زراعی صادراتی، دستیابی به امنیت غذایی (از طریق خودکفایی غذایی ملی)، و فقر زدایی در روستاها (از طریق ارائه یارانه برای نهادهای کشاورزی). با توجه به چگونگی تأثیر گذاری این سیاست ها بر اقتصاد روستایی، همگی آنها برای پایداری زیانبار هستند. این سیاست ها همگی به ایجاد الگوها و شیوه هایی انجامیده اند که موجب زوال منابع موجود شده اند، در ایجاد فقر و کمبود اشتغال سهیم بوده اند، منجر به عرضه ناپایدارتر مواد غذایی تولید شده در داخل کشور و در نتیجه کاهش امنیت غذایی شده است.

شیوه های نیل به پایداری برای دستیابی به پایداری، دو شیوه راهبردی در پیش رو قرار دارد که عبارتند از: افزایش بهره وری و برگشت پذیری از طریق متنوع سازی نظام ها و فعالیت های تولیدی و دوم افزایش بهره وری از طریق تخصص یافتگی. افزایش بهره وری و برگشت پذیری از طریق متنوع سازی

۱) متنوع کردن نظام های تولید: نظام های متنوع تولید در کشاورزی. بر پرورش محصولات مختلف زراعی به همراه انواع مختلف دام استوار می باشند. متنوع سازی ممکن است مستلزم ادغام عناصر مختلف کشاورزی، جنگلداری و شیلات در چندین ترکیب مختلف باشد. متنوع سازی موجب کاهش مخاطرات ناشی از تغییر مقدار تقاضا، دگرگونی شرایط جوی و آب و هوایی، ابتلا به آفات و بیماری ها می شود. متنوع سازی هم چنین موجب حفظ باروری خاک می شود. در همان حال بازده را می توان از طریق کشت چندگانه زراعی و کاربرد چند منظوره زمین افزایش داد.

۲) متنوع سازی فعالیت های اقتصادی: متنوع سازی درآمد بخش مهمی از هر راهبرد توسعه پایدار اعم از روستایی و کشاروزی را تشکیل می دهد. به طور اساسی برای گسترش نظام های چند فعالیتی دو راه وجود دارد: تلفیق فعالیت تولیدی با فرآوری محصولات آن و تلفیق فعالیت های زراعی با فعالیت های غیر زراعی. تلفیق فعالیت های زراعی و غیر زراعی به توسعه بخش های صنعتی و خدماتی در نزدیکی مناطق کشاورزی بستگی دارد. در نظام های چند فعالیتی از طریق هدایت نیروی کار به سمت فعالیت های غیر زراعی که مکمل درآمد خانواده اند، تولید، متنوع تر می شود. این امر موجب تشویق پس انداز و به دنبال آن سرمایه گذاری در نهاده ها وتجهیزات کشاورزی می گردد و نیز به نوبه خود می تواند موجب افزایش دوام کشاورزی و حفظ ظرفیت بهره وری زمین و محصولات زراعی شود .

افزایش بهره وری از طریق تخصص یافتگی نظام های تخصصی پرنهاده، اغلب بیشترین فاصله را از اکوسیستم های طبیعی دارند و باید دقت کرد که از مشکلات زیست شناختی و بوم شناختی ناشی از بکارگیری بیش از حد نهاده ها احتراز شود. در جایی که خاک های بارور و خرده اقلیم های مساعد یا نزدیکی به بازارها وفرصت های منحصر به فردی برای تولید پر منفعت محصولات زراعی ارائه می کنند، این روش نقش مهمی ایفا می کند. از آنجا که اتکا به نهاده های بیرونی ممکن است هم چنان زیاد باشد در چنین نظام هایی باید درآمد کافی برای تأمین هزینه های حفاظت از محیط زیست فراهم آید. در بهبود نظام های تولیدی تخصصی هدف اصلی باید پایدار کردن کل این زنجیره ها از جمله تولید و فرآوری و بازاریابی باشد .

مشکلات موجود برای دست یافتن به پایداری کشاورزان معمولاٌ از تولیدات و قابلیت تولید زمین هایشان آگاه هستند و خواهان افزایش و نگهداری تولیدشان می باشند. اما به دلایلی نمی توانند قابلیت تولید زمین هایشان را ثابت نگه دارند. این دلایل عبارتند از : وضعیت اقتصادی- اجتماعی کشاورز، قابلیت دسترسی به تکنولوژی و انتقال و مقبولیت آن، سیاست ها و پشتیبانی دولت ها، مشکلات زمین، خاک و آب.

سه مورد اول برای رسیدن هر برنامه توسعه ای به ثبات و سلامتی محیط برای کشاورزی، مهم و تعیین کننده است. تعیین کننده های فیزیکی که اثرات معنی داری بر روی تولید و ثبات دارند عبارتند از : خاک (فرسایش و یا حاصلخیزی خاک)، آب (آلودگی، مقدار بارندگی)، اتمسفر(باران اسیدی، افزایش SO ۲ و CO ۲ ) مواد شیمیایی مثل د.د.ت، علف کش ها و کودها .

مرجع کشاورزی ایران